What happens in Soweto stays in Soweto

We noemen onze driver Mr. Hansom. Hij laat ons weten tijdens het rijden dat hij graag luistert naar Lou Rawls. Wij gooien meteen ons soul repertoire in de auto en samen met Isaac Hayes, Micheal Jackson, Barry White en Aretha vervolgen we onze weg. Hij is vriendelijk en verteld dat hij onze meet en Greet tijdens het autorijden zal houden. We krijgen te horen welke benzine we kunnen tanken, dat we op moeten passen als we geld pinnen dat er niemand meekijkt. Niet 's avonds in het donker lopen en niet stoppen voor iemand die ons aan wil houden als het geen agenten zijn. Deze zijn alleen te herkennen aan hun auto met kenmerken. Gewoon doorrijden, roept hij. En dat was de meet en greet.
Het eerste stuk van onze fietstocht brengt ons bij een indrukwekkend monument.
Het verhaal over Hector Pietersen maakt grote indruk. Een schooljongen van 12 die op zijn oudere zusje wacht en terecht komt in een vredesdemonstratie van 20.000 studenten. Het vuur wordt geopend door de politie en er komen meer dan 700 jonge mensen om door de shoot To kill toestemming van de overheid. Een jonge man verteld ons erover en we zijn er diep door geraakt. We fietsen verder en rijden door het middenklasse gedeelte van soweto. Mooie huizen allemaal ommuurd door traliehekwerk. Het is stil op straat. Soweto is verdeeld in drie lagen. Lower, middel en high class. We rijden door de middleclass neighbourhood en zien het stadion liggen waar Spanje in 2010 de wereldcup won. Oef, een pijnlijk momentje, zelfs onze driver heeft kritiek op het Nederlands elftal. Disappointed!
We fietsen richting het gebied waar de lower class woont. Een gettowijk tegen het grote dure Stadion aan. We mogen foto's nemen maar het schaamtegevoel als glurende toeristen is groot. Stank geurt ons tegemoet. Een vrouw staat haar was te doen naast een lopende kraan in kleine emmers. De schamele huisjes hebben nummers. De kleur van de cijfers geeft aan wie hier woont. Legalen of illegalen. Er wonen hier veel illegalen uit naburige landen. Wat een armoede. Lopen we met onze fiets aan de hand over rotsachtige paden waar onduidelijke vochtstroompjes naar beneden glijden. Links en rechts een en al golfplaten. Een nieuwe golfplaat valt meteen op tussen al die afgebladderde andere platen. Veel kieren, grote keien liggen op de platen om ze op hun plek te houden. Plastic ligt op de grond om als vloerkleed te dienen. Overal afval. We worden bekeken met die dure fietsen aan onze hand. We mogen ergens naar binnen. You can take photo's, No problem. Ik steek mijn camera in mijn tas en loop naar de kindjes die binnen zijn. Daar zie ik een vrouw met drie kleintjes om haar heen. Een tweeling van twee en een kindje van een. Het is benauwd warm binnen. Alsof de oven is afgekoeld maar nog wel warmte uitstraalt. Haar ruimte doet me denken aan de container die buiten op het trottoir staat bij museum 'het schip' in de spaarndammerbuurt. Daar kun je zien hoe de mensen honderd jaar(!) geleden leefden. Waar de term ondergeschoven kindje vandaan komt. Een kindje in een lade van een kast. Zo ziet het er hier ook uit. De armoede in overtreffende trap. Ze wonen daar met 6 personen in n ruimte die kleiner is dan onze schuur. De kleintjes zijn blij met de weinige snoepjes die ik voor ze heb. Machteloos en droevig voelen we ons dat wij in haar privacy zijn gestapt. Maar als we weglopen en een briefje van 100 rand (7 euro) op tafel leggen horen we haar heel hard schaterlachen.
De lower class verdient hun inkomen door het vuilnis van de straat op te rapen. We zien grote zakken op n plank op wieltjes rijden met daarin het stinkende afval. Recycling noemen ze het. Iemand is eigenaar van de recycle company en betaald n schamelbedrag aan de ophalers. Mannen en vrouwen, vaak met een muts over het hoofd getrokken om de stank te weren. Ze zijn net zo vies als wat er in de mensenhoge zakken zit.
We stoppen om iets te drinken. Of we even willen komen kijken in de bar wat we lekker vinden. Drie grote koelkasten naast elkaar vormen de bar. Het koude bier smaakt goed. De gesprekken met de bikeguys zijn vrolijk, we lachen met elkaar. Humor is grenzeloos.
Mr. Hanson staat op ons te wachten om ons naar t apartheidsmuseum te brengen. Imposant zijn de woorden van Mandela: TO BE FREE IS NOT MERELY TO CAST OFF ONE'S CHAINS, BUT TO LIVE IN A WAY THAT RESPECTS AND ENHANCES THE FREEDOM OF OTHERS...
De entree is zoals de apartheid was. Op onze entreekaartjes staat dat je of een blank of een nie blank bent. Voor beiden is een aparte ingang. Dat komt binnen. De entree is indrukwekkend doordat er overal spiegels staan met mensen erop. We zijn; groot of klein, zwart of blank, man of vrouw in alle vormen aanwezig maar allemaal mens.
Er hangt een schedel van n bosjesman, heel klein vergeleken met die van mij. Daar is het allemaal mee begonnen toen de blanke mens zijn intrede deed. Ook de Nederlanders.
Het museum is groot en ik voel mij klein. Klein in de wetenschap wat mijn voorouders deden om de kleine bosjesman nog kleiner te krijgen. Schaamte voor de onderdrukking, schaamte voor wat de mensen is aangedaan zodat de ander zich superieur voelde. De tentoonstelling over Mandela is groots zoals de man.
Buiten regent het en als we 's avonds door de donkere enge straat lopen gebeurt ons niets.
Er liggen mensen in een bushokje onder een plastic zeil en uiteraard voelen we ons bekeken door onbekende ogen in de donkere nacht. Ogen van mensen? Of ogen van de onzichtbare urban animals? De krekels helpen ons in slaap te komen na een indrukwekkende dag.